Soru: Kulağa ilaç damlatmak veya kulağı yıkatmak orucu bozar mı?
KISA FETVA
Kulak zarı delik olmadığı müddetçe kulağa damlatılan herhangi bir madde orucu bozmaz. Kulak zarı delikse kulağa damlatılan madde boğaza ulaşacağından oruç bozulur.
DETAYLI FETVA
Hanefi mezhebine göre kulaktan damlatılan yağ ve ilaç gibi vücuda fayda sağlayacak maddeler orucu bozar. Ancak su gibi kulaktan girmesiyle bir fayda sağlamayacak maddeler orucu bozmaz.[1] Tercih edilen görüşe göre suyun kasıtlı veya kasıtsız olarak kulağa girmesi arasında bir fark yoktur.[2] Bazı fakihler ise suyun fayda sağlayıp sağlamamasını değil kulağa kasıtlı olarak girmesini dikkate almışlardır. [3] Bu görüşe göre kasıtlı olarak kulağa giren su orucu bozarken kasıt olmadan kulağa giren bozmaz.[4]
Hanefi mezhebinde kulağa damlatılan ilacın orucu bozma sebebi bu ilacın cevfe(Hanefi mezhebine göre boğaz, mide ya da bağırsaklar) ulaşması olarak zikredilmektedir.[5] Bu mesele esasında fıkıhla değil, tıp ilmiyle alakalı olan bir konudur.[6] Tıbbın beyanına göre fıkıhtaki hüküm ortaya çıkar. Modern tıp, dış kulaktaki zarın kulağa damlatılan maddelerin içeri girmesini engellediğini, dolayısıyla kulaktan boğaza bir şey ulaşmadığını söylediğinden orucun bozulmasını gerektiren durum da ortadan kalkmaktadır.[7] Buna göre kulağa damlatılan herhangi bir madde orucu bozmaz. Ancak kişinin kulak zarı delinmiş ise kulaktan damlatılan maddeler boğaza ulaşacağından oruç bozulur. Zira iç kulakla boğaz arasında bağlantı vardır.[8]
Kulak yıkatma uygulamasında da kulak zarının dış tarafı yıkandığından iç kulağa bir şey ulaşmaz. Dolayısıyla bu uygulama da orucu bozmaz. Ancak kulak zarı delikse boğaza, oradan da mideye su gideceğinden oruç bozulur.
Şafii mezhebinin en sahih görüşüne göre ise kulağa damlatılan herhangi bir madde orucu bozar. Zira onlara göre cevf kavramı daha genş bir alanı kapsadığından kulağın içi de buna dahildir.[9]
Kulak ilacı kullanan ya da kulakla alakalı tıbbi bir işlem görecek olan bir kişinin orucunu muhafaza etme adına kulak zarının durumunu mutlaka doktorundan öğrenmelidir.
[1] Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergānî el-Mergīnânî, el-Hidâye şerhu bidâyeti’l-mübtedî (Karaçi,: el-Büşra, 2021), 1/349.
[2] Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkī İbn Âbidîn, Reddü’l-muḥtâr ʿale’d-dürri’l-muḫtâr (Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2015), 3/422.
[3] Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî İbnü’l-Hümâm, Fetḥu’l-ḳadîr li’l-ʿâcizi’l-faḳīr (Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1970), 2/342.
[4] Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl ed-Dûkātî et-Tahtâvî, Ḥâşiye ʿalâ Merâḳı’l-felâḥ (İstanbul: Daru’l-Hanefiyye, 2018), 2/548-49.
[5] Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed el-Kâsânî, Bedâiu’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’ (Beyrut: Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2010), 2/342.
[6] el-Mergīnânî, el-Hidâye şerhu bidâyeti’l-mübtedî, 1/349.
[7] Muhammed Refî Osmâni, Dâbıtu’l-mufattırat fî mecâli’t-tedavî (Karaçi: Mektebetü dâri’l-ulûm, 1998), 58.
[8] Muhammed Refî Osmâni, Dâbıtu’l-mufattırat fî mecâli’t-tedavî, 58.
[9] Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Muhammed İbn Hacer el-Heytemî, Tuhfetü’l-Muhtâc bi Şerhi’l-Minhâc (Beyrut: Dâru’d-Diyâ, 2020), 3/627.
