Soru: Gündüz oruca niyet edilebilir mi? Niyetin dille olması şart mıdır?

FETVA

Oruçlar niyetin zamanı açısından geceden niyet edilmesi şart olanlar ve gündüzün tam ortası olan kaba kuşluğa kadar niyet edilebilenler olmak üzere iki kısımdır. Bununla birlikte bütün oruç çeşitlerinde niyetin esas vakti gece olmakla beraber en faziletli vakit imsak anıdır.[1] Bununla birlikte farz[2], muayyen nezir[3] ve nafile oruçlarda[4] imsaktan sonra orucu bozacak bir davranış içerisinde olunmaması şartıyla kaba kuşluğun öncesine kadar niyet geçerlidir.[5]

Kaza, kefaret veya gayri muayyen nezir[6] oruçlarına ise mutlaka geceden niyet edilmelidir.[7]

Niyette asıl olan dille telaffuz değil, kalple oruç tutmaya niyet etmektir. Fukaha sahura kalkmanın da niyet olarak sayılacağını ifade etmektedir.[8] Bununla birlikte kalpteki niyeti dil ile telaffuz etmek ulemanın âdetidir.[9]

[1] Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî İbn Nüceym, el-Bahru’r-Râik Şerhu Kenzi’d-Dekâik (Dâruʼl-Kütübiʼl-ʻİslami, ts.), 2/279.

[2] Ramazan orucu

[3] Belirli bir günde oruç tutmayı adamak suretiyle kişiye vacip olan oruçlar

[4] Pazartesi-perşembe, Hz. Davud (a.s), Şaban’ın 15.günü, Arefe günü oruçları gibi

[5] Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed el-Kâsânî, Bedâiu’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’ (Beyrut: Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1986), 2/85; Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed es-Serahsî, el-Mebsûṭ (Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1993), 3/62.

[6] Herhangi bir gün tayin etmeksizin tutmayı adayarak kendisine vacip kıldığı oruçlar

[7] Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergānî el-Mergīnânî, el-Hidâye şerhu bidâyeti’l-mübtedî (Sind: el-Büşra, 2021), 1/339; es-Serahsî, el-Mebsûṭ, 1/163.

[8] et-Tahtâvî, Ḥâşiye ʿalâ Merâḳı’l-felâḥ (Beyrut – Lübnan: Dârüʹl-kütübiʹl-’ilmiyye, 1997), 642.

[9] Heyet, el-Fetâva’l-Hindiyye (Daru’l-Fikr, 1310), 1/195.